ΣΚΟΛΙΩΣΗ

Διάγνωση

Η δομή της σπονδυλικής στήλης.
Τί είναι η σκολίωση;
Αιτίες σκολίωσης.
Διάγνωση της σκολίωσης – Πρόγνωση.
Θεραπεία της σκολίωσης.
Τι είδους ασκήσεις να κάνω;
Θα πρέπει να σταματήσω κάποιες δραστηριότητες;
Κηδεμόνες σκολίωσης.
Εναλλακτικές θεραπείες.
Χειρουργική επέμβαση.
Επιστροφή στις καθημερινές και αθλητικές δραστηριότητες.
Ασκήσεις διάτασης και ενδυνάμωσης.

ΟΣΦΥΪΚΗ / ΘΩΡΑΚΟΣΦΥΪΚΗ 

Η δομή της σπονδυλικής στήλης
Η σπονδυλική στήλη είναι ένα από τα πιο ισχυρά μέρη του σώματός μας. Αποτελείται από ξεχωριστά οστέινα σώματα (σπόνδυλοι), που ενώνονται μεταξύ τους με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, που την κάνουν ευλύγιστη. Περιβάλλεται από ισχυρούς μύες και συνδέσμους, που την ενισχύουν και την προστατεύουν.
Ο νωτιαίος μυελός είναι μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος και βρίσκεται μέσα στη σπονδυλική στήλη, που τον προστατεύει. Οι νευρικές ρίζες ξεκινούν από το νωτιαίο μυελό και μεταφέρουν ερεθίσματα από και προς τον εγκέφαλο.

Τί είναι η σκολίωση;
Κοιτώντας έναν άνθρωπο από πίσω, η σπονδυλική του στήλη είναι σχεδόν ίσια. Σε μερικούς ανθρώπους, όμως, σχηματίζονται κάποιες καμπύλες. Αυτό ονομάζεται σκολίωση. Η καμπύλη μπορεί να είναι σε ένα μικρό τμήμα ή σε ολόκληρη τη σπονδυλική στήλη.

Αιτίες σκολίωσης
Στους περισσότερους ανθρώπους (80%) που έχουν σκολίωση δε βρίσκεται καμία αιτία (ιδιοπαθής σκολίωση). Αυτός ο τύπος σκολίωσης αφορά κυρίως κορίτσια και συνήθως αναπτύσσεται στην ηλικία των 10 έως 16 ετών.
Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με σκολίωση, λόγω ανώμαλης ανάπτυξης της σπονδυλικής τους στήλης (συγγενής σκολίωσης). Άλλοι έχουν μια νευρολογική διαταραχή που τους προκαλεί τη σκολίωση (νευρομυϊκή σκολίωση).

Η σκολίωση δεν προκαλείται από τη μεταφορά βαριών αντικειμένων (σχολικές τσάντες κ.ά.), αθλητικές δραστηριότητες ή λάθος στάσεις κατά τον ύπνο ή το κάθισμα.

Διάγνωση της σκολίωσης
Η σκολίωση γίνεται πιο εμφανής όταν σκύβουμε με τα χέρια χαλαρά και τα γόνατα ίσια. Σε αυτήν τη στάση διακρίνεται μια προπέτεια (ύβος) στο ύψος της σκολίωσης. Στην όρθια στάση μπορεί να υπάρχει μια ασυμμετρία ύψους των ώμων, όπως επίσης και μια ασυμμετρία του κορμού.

Η ακτινογραφία είναι μια χρήσιμη εξέταση τόσο για τη μέτρηση της σκολίωσης, όσο και για την παρακολούθηση της εξέλιξής της. 

Πόσο φαίνεται η σκολίωσή μου;
Η σκολίωση μπορεί να φαίνεται και να απασχολεί περισσότερο αυτόν που την έχει, παρά τους γύρω του.

Πρόγνωση
Αυτοί που έχουν σκολίωση δεν πάσχουν περισσότερο από οσφυαλγία σε σχέση με εκείνους που έχουν ευθεία σπονδυλική στήλη.

Οι ήπιες και μέτριες σκολιώσεις (<30ο ) στο τέλος της ανάπτυξης (18-20 ετών) δεν είναι πιθανό να εξελιχθούν με την ηλικία. Αντιθέτως, μεγαλύτερες σκολιώσεις (>30ο ) είναι πιθανό να επιδεινωθούν.

Θεραπεία της σκολίωσης
Οι ήπιες σκολιώσεις δε χρειάζονται θεραπεία.
Μεγαλύτερες σκολιώσεις σε παιδιά που ακόμη αναπτύσσονται χρειάζονται τακτική παρακολούθηση. Μετά το τέλος της ανάπτυξης, επανεξέταση χρειάζεται μόνο αν η σκολίωση μεγαλώσει ή γίνει επώδυνη.

Η θεραπεία για μεσαίες και μεγάλες σκολιώσεις περιλαμβάνει:

1. Άσκηση (για να διατηρήσει την ευλυγισία της σπονδυλικής στήλης, αλλά όχι για να διορθώσει την παραμόρφωση).
2. Κηδεμόνας (Boston, Chenneau, Spinecor).
3. Χειρουργική επέμβαση.

 Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει για την κατάλληλη θεραπεία στην περίπτωσή σας.

Τι είδους ασκήσεις να κάνω;
Ο σκοπός της άσκησης είναι η διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης, ευλυγισίας και ενδυνάμωσης της σπονδυλικής στήλης, όχι όμως διόρθωσης της παραμόρφωσης. Όλες οι ασκήσεις ελεύθερου σώματος (χωρίς βάρη) είναι κατάλληλες, όμως πιο χρήσιμες είναι οι ασκήσεις διάτασης και ενδυνάμωσης της σπονδυλικής στήλης. Μερικές ασκήσεις περιγράφονται σε αυτό το εγχειρίδιο. Ένας φυσικοθεραπευτής θα μπορούσε να σας προτείνει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης.

Θα πρέπει να σταματήσω κάποιες δραστηριότητες;
Όχι. Δεν υπάρχει λόγος να περιορίσετε καμιά δραστηριότητα λόγω της σκολίωσης. Μπορείτε να έχετε μια απολύτως φυσιολογική ζωή, κάνοντας τα αγαπημένα σας αθλήματα ή δραστηριότητες.

Κηδεμόνες σκολίωσης
Αυτοί οι κηδεμόνες έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν να αναπτυχθούν οι σπόνδυλοι στη σωστή κατεύθυνση και όχι σε παραμόρφωση. Είναι πιο αποτελεσματικοί σε ανθρώπους με μεσαίες σκολιώσεις (μεταξύ 20-45ο ), που ακόμη βρίσκονται στην ανάπτυξη. Οι κηδεμόνες αυτοί είναι λιγότερο χρήσιμοι σε μεγαλύτερες σκολιώσεις και σε ηλικίες μεγαλύτερες των 18 ετών.

Οι κηδεμόνες αυτοί είναι εφαρμοστοί και φτιαγμένοι από λεπτό πλαστικό. Κατασκευάζονται στα μέτρα του σώματος σας και είναι επενδυμένοι από μαλακό υλικό, για να είναι πιο άνετοι όταν τους φοράτε. Μπορούν να φορεθούν κάτω από τα ρούχα. Κάποιοι κηδεμόνες είναι φτιαγμένοι μόνο από ιμάντες. Αυτοί είναι καλύτερα ανεχτοί από τα παιδιά, όμως λιγότερο αποτελεσματικοί. Ο γιατρός σας θα σας συστήσει πόσες ώρες την ημέρα πρέπει να τον φοράτε. Πιθανώς να χρειαστεί να τον φοράτε μέχρι την ολοκλήρωση της σκελετικής ωρίμανσης, που συμβαίνει συνήθως στην ηλικία των 17-18 ετών περίπου.

Εναλλακτικές θεραπείες
Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι θεραπείες, όπως χειροπρακτική, φυσικοθεραπεία, ρεφλεξολογία, βελονισμός μπορούν να αλλάξουν την εξέλιξη της σκολίωσης.

Χειρουργική επέμβαση
Η απόφαση για χειρουργική αντιμετώπιση πρέπει να λαμβάνεται ύστερα από ενημέρωση και συζήτηση με τον ενδιαφερόμενο, βάσει των ιατρικών δεδομένων, αλλά και των προσωπικών επιθυμιών και απαιτήσεων αυτού. Ενδείξεις για χειρουργική αντιμετώπιση αποτελούν οι εξής:
•    Σκολίωση που επιδεινώνεται.
•    Δυσκολία κατά τη βαθιά εισπνοή λόγω του μεγέθους της σκολίωσης.
•    Πόνος.

Όφελος

Σκοπός της επέμβασης είναι:
•    Να σταματήσει την εξέλιξη της σκολίωσης.
•    Να διορθώσει την παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης.

Επιπλοκές:

Δυστυχώς, όπως όλες οι επεμβάσεις, παρόλες τις απαιτούμενες προφυλάξεις και η χειρουργική διόρθωση της σκολίωσης έχει κινδύνους και επιπλοκές. Κάποιες από αυτές αναφέρονται στη συνέχεια:

1. Αιμορραγία κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
2. Τραυματισμός κάποιου νεύρου (πιθανότητα μικρότερη από 1 στους 100 ανθρώπους).
3. Σε 10 από τους 100 ανθρώπους, κάποια από τις βίδες της οστεοσύνθεσης που χρησιμοποιήθηκαν μπορεί να προκαλέσει κάποιο πρόβλημα και να χρειάζεται επανατοποθέτηση.
4. Επιμόλυνση του χειρουργικού τραύματος μπορεί να συμβεί σε 1 από τους 100 ανθρώπους. Η αντιβιοτική θεραπεία συνήθως είναι αποτελεσματική.
5. Τραυματισμός της μήνιγγας (η μεμβράνη που περιβάλλει τον νωτιαίο σάκο). Συνήθως οι τραυματισμοί είναι μικροί και αντιμετωπίζονται με συντηρητική θεραπεία. Σε σοβαρότερους τραυματισμούς, απαιτείται χειρουργική αποκατάσταση (συρραφή) της μήνιγγας.

Επιστροφή στις καθημερινές και αθλητικές δραστηριότητες

Αν και πρόκειται για μια μεγάλη επέμβαση, η ανάρρωση από το χειρουργείο είναι σχετικά γρήγορη. Θα χρειαστεί να μείνετε περίπου μια εβδομάδα στο νοσοκομείο. Από την επόμενη ημέρα του χειρουργείου, θα ξεκινήσει κινητοποίηση με το φυσικοθεραπευτή. Θα μπορείτε να επιστρέψετε στο σχολείο ή σε ελαφρές δραστηριότητες ύστερα από 3-4 εβδομάδες. Μπορείτε να επιστρέψετε σε ελαφρές αθλητικές δραστηριότητες, όπως κολύμβηση, ύστερα από 3 μήνες. Καλύτερα να αποφύγετε πιο απαιτητικά αθλήματα, τουλάχιστον για 1 χρόνο.

Ασκήσεις Διάτασης
Για διατήρηση/βελτίωση της πρόσθιας κάμψης (επίκυψης) της σπονδυλικής στήλης: 
Ξαπλώστε με την πλάτη σας (ύπτια θέση) και τραβήξτε με τα χέρια σας τα γόνατα κόντρα στο στήθος.
Για διατήρηση/βελτίωση της οπίσθιας κάμψης (υπερέκτασης) της σπονδυλικής στήλης:
Γονατίστε στα τέσσερα και κυρτώστε τη μέση σας προς τα κάτω.
Ξαπλώστε με την κοιλιά κάτω (πρηνής θέση) στηριγμένοι στους αγκώνες σας και σηκώστε τον κορμό σας.

Για διατήρηση/βελτίωση της πλάγιας κάμψης της σπονδυλικής στήλης:
Ξαπλώστε με την πλάτη και τραβήξτε από τη λεκάνη σας το ένα πόδι προς τα εσάς, ώστε να φαίνεται βραχύτερο από το άλλο. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.
Στην όρθια θέση εκτείνετε το χέρι σας πάνω από το κεφάλι και γύρετε στο πλάι. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.
Για διατήρηση/βελτίωση της κίνησης των ισχίων και διάταση των οπίσθιων μηριαίων μυών:
Ξαπλώστε με την πλάτη (ύπτια θέση) και με τα χέρια σας τραβήξτε το ένα γόνατο κόντρα στο στήθος. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.
Τοποθετήστε τα χέρια σας πίσω από το ένα γόνατο και σιγά-σιγά εκτείνετε το γόνατο. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.

Ασκήσεις για την ενδυνάμωση των μυών του κορμού:
Ξαπλωμένοι με την πλάτη (ύπτια θέση), ανασηκώστε κεφάλι και ώμους με τους κοιλιακούς μύες.
Ξαπλωμένοι με την κοιλιά κάτω και τα χέρια πίσω από το κεφάλι, ανασηκώστε κεφάλι και ώμους.

Για την ενδυνάμωση των κάτω άκρων:
Στην όρθια θέση ανασηκώστε το πόδι προς το αντίθετο χέρι. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.
Ανεβείτε και κατεβείτε ένα σκαλοπάτι. Επαναλάβετε με το άλλο πόδι.
Ξαπλώνοντας με το στήθος σε μια σταθερή βάση μέχρι το ύψος της λεκάνης, ανασηκώστε τεντώνοντας προς τα πίσω το ένα πόδι. Επαναλάβετε με το άλλο πόδι.
Καθίστε και σηκωθείτε σε μια καρέκλα, χωρίς να χρησιμοποιήσετε τα χέρια σας.
Σε όρθια θέση κρατήστε ένα βάρος (μπουκάλι νερό, τενεκεδάκι αναψυκτικού κ.ά.) και ανασηκώστε το πάνω από το ύψος του κεφαλιού. Επαναλάβετε από την άλλη πλευρά.